In deze Nieuwsbrief
Lezing: Transformatie ENCI 23 mei 2022
TOPOS-bijeenkomst in samenwerking met Alliance Française Maastricht over ‘Nieuw leven voor het cultureel erfgoed in Frankrijk’ 07 juni 2022
Verslag TOPOS-excursie naar Weert
TOPOS-stadswandelingen n.a.v. Architectuurgids Maastricht NEXT
RTVMaastricht: uitzendingen over projecten uit de Architectuurgids Maastricht NEXT
Algemene informatie over TOPOS: sponsoren en vrienden
Lezingen: Transformatie ENCI Datum: Maandag 23 mei 2022 Sprekers: René Daniëls, Ray Lanswyer, Piet Eichholtz
Plaats: AINSI, Lage Kanaaldijk 112-113, 6212 NA Maastricht
Tijd: 19.00-21.30 uur
De geschiedenis van de cementindustrie gaat terug tot 1926 toen de Eerste Nederlands Cement Industrie in Maastricht werd opgericht. In 2018 kwam een einde aan de mergelwinning en in 2020 werd de fabriek gesloten. In 2010 heeft de Stichting Ontwikkeling Maatschappij ENCI-gebied (SOME) een Plan van Transformatie opgesteld, Dit plan richt zich op de herbestemming en inrichting van kalksteengroeve, de overgangszone tussen de groeve en het ENCI industrieterrein, het bedrijventerrein zelf en de loskade aan de Maas. De afwerking en inrichting van de groeve zijn inmiddels voltooid. De groeve is overgedragen aan Natuurmonumenten. De overgangszone biedt uitzicht op de lager gelegen groeve. In het Plan van Transformatie is deze zone een ontmoetingszone met horeca en andere publieke functies.
Overeenkomstig het Plan van Transformatie zal op het bedrijventerrein een centrale allee aangelegd worden als ontsluiting voor aanliggende kavels. Hierbij werd uitgegaan van bedrijven categorie 5, zware industrie. Voor de aanleg van de centrale ontsluiting moet oven 8 en ondersteunende gebouwen gesloopt worden. Onderdelen van het oorspronkelijke PVT staan nu ter discussie. Denk hierbij aan het besluit van een complete stillegging en verkoop van de fabriek (waar deze eerder deels in bedrijf zou blijven) en de stikstofproblematiek, die soortgelijke zware industrie op de plek, dichtbij Natura 2000-gebied moeilijk maakt. Ook is er roep om de landschappelijke, cultuur-en architectuurhistorische waarden van het gebied beter te verankeren in een aangepast PvT. Dit vraagt om hernieuwde afspraken, om nieuwe ideeën en het vraagt om toekomstbeelden.
TOPOS wil de complexheid van het transformatie proces in 2022 in drie lezingen een podium bieden. Voor de inhoud en proces wordt verwezen naar de website van TOPOS. In de lezingen wordt uitgebreid ingegaan op de intrinsieke waarden van zowel het fabrieksterrein als het omringende landschap. Aanleiding van deze gecombineerde aanpak berust op het onlosmakelijk verband tussen de delfstoffenwinning van mergel (kalkbasis) en het kalklandschap; beiden zijn uniek in hun soort en verdienen bescherming (status) en kunnen zo het fundament vormen voor beleid.
Na de waardenstelling van de eerste lezing, wordt op 23 mei richting gegeven aan inhoud en proces met visies en voorstellen, die leiden tot een duurzame en integrale aanpak van het ENCI-gebied met een aantrekkelijke positie in de Euregio. De vernieuwende aanpak wordt gecompleteerd met een economische benadering gebaseerd op waarden, participatie en eigen kracht.
1e Spreker René Daniëls is gebiedsregisseur. Hij groeide op in Twente en studeerde aan de Technische Universiteit Delft Architectuur en Stedenbouw. Hij werkte voor een aantal gemeenten Groningen, Maastricht, Nijmegen en was projectleider o.a. voor de Kop van Zuid (R’dam), Drechtoevers en het Eilandje Antwerpen waar hij ook een 6 tal jaren Stadsbouwmeester was. Verder was hij adviseur van de Emscher Genossenschaft en van de stad Bonn. Zijn kernactiviteiten in Buro5 Maastricht, waar hij directeur was, lagen in strategische visies, conceptontwikkelingen, masterplannen, ruimtelijke uitwerkingen van landschap, stedenbouw en infra. Hij was docent op een aantal Hogescholen en Universiteiten. René Daniëls inspireert door voorbeelden van transformatie van oude industriële gebieden elders te belichten in relatie tot onder andere delfstoffenwinning; de effecten op stedelijk en landelijke gebieden krijgen daarbij extra aandacht. Als climax van zijn betoog wordt de positie van het ENCI gebied binnen de Euregio aan de orde gesteld.
2e Spreker Ray Lanswyer (geb. Roermond 1947) is afgevaardigde van ‘Erfgoedvereniging Heemschut, afdeling Limburg’ en stedenbouwkundige met specialisatie cultuurhistorie (beschermde stads-en dorpsgezichten). Zijn werkveld richt zich op ontwikkelingsplannen, stadsvernieuwing, bestemmingsplannen, beeldkwaliteitsplannen en welstandnota’s. Voorheen was Ray Lanswyer adviseur bij een groot aantal steden en dorpen, zoals; Terneuzen, Alkmaar, Middelburg, Schiedam, Gorinchem, Kampen, Sneek, Den Bosch, Leiden, Gent, Antwerpen, Liedkerke en Maastricht (Trichterveld).
Ray Lanswyer levert ideeën met betrekking tot het ENCI-terrein. Het gaat daarbij vooral om het uitlokken van discussie over de gewenste toekomst van het fabrieksterrein en de groeve. Ray zal, vanuit een globale inschahng van de problematiek, enige denkbeelden aandragen met betrekking tot de vele plekken en onderdelen van het gebied. Voor een integrale aanpak zal hij het ENCI-gebied bij de omgeving betrekken.
3e spreker Piet Eichholtz is professor in Real Estate & Finance aan de Universiteit Maastricht. Hij heeft meer dan 150 academische publicaties op zijn naam, vooral over duurzaamheid, woningmarkten en vastgoedbeleggen. Hij heeft praktische ervaring opgedaan met posities bij het ABP en bij NIB Capital, en was mede-oprichter van Global Property Research (1996), Finance Ideas (2004) en GRESB (2011). Hij is lid van de beleggingscommissies van het Bedrijfspensioenfonds voor de Bouw, de Elisabeth Strouven Stichting, en het BPD woningfonds. Piet Eichholtz belicht de economische kant van de ENCI-herbestemming: hoe kunnen we daar iets moois van maken zonder al te veel op de subsidiepot te leunen? En dat alles met behoud van al het moois dat het ENCI-fabrieksterrein te bieden heeft.
CONVOCATIE
TOPOS, Architectuurcentrum Maastricht organiseert in samenwerking met de Alliance Française Maastricht een lezing over: ‘Nieuw leven voor het cultureel erfgoed in Frankrijk'
Datum: 07 juni 2022
Plaats: Stayokay, Maasboulevard, Maastricht Tijd: 20.00-22.00 uur
Entree: graEs
Graag vooraf aanmelden bij: n.nelissen@xs4all.nl
Programma 19.30 uur Inloop 20.00 uur Openingswoord door Norbert Bonenkamp, président Alliance Française Maastricht
20.10 uur Lezing door Prof. dr. Nico Nelissen: Nieuw leven voor het cultureel erfgoed in Frankrijk
21.40 uur Persoonlijke ervaringen van Camille Oostwegel, vml. consul honoraire van Frankrijk
22.00 Sluiting
Toelichting op het onderwerp Ook in Frankrijk krijgen veel monumenten een nieuwe bestemming. Dat geldt niet alleen voor de ‘oude monumenten’ uit de Gallo-Romeinse periode en de Middeleeuwen, maar ook voor ‘jonge monumenten’ uit de 19de en 20ste eeuw. Aan de hand van illustratieve voorbeelden maakt Nico Nelissen een ‘Tour de France’ langs allerlei typen monumenten verspreid over heel Frankrijk. We zullen zien dat zowel kastelen, burchten, stadspoorten, kerken, kloosters, stadhuizen, paleizen, landgoederen, kazernes, fabrieken, manufacturen, entrepots en bijvoorbeeld ook villa’s en herenhuizen van jonge datum nieuw leven is ingeblazen. Maar dat alles is niet zonder slag of stoot gegaan. In Frankrijk wordt namelijk (zeer) veel waarde gehecht aan het (originele) behoud van het cultureel erfgoed. Iedere wijziging van een monument als gevolg van een nieuw gebruik leidt vaak tot felle discussies. Met andere woorden de herbestemming van monumenten is in Frankrijk een delicate kwestie.
Wees ervan verzekerd dat in Frankrijk (en ook in andere landen) in elk gesprek de meningen verdeeld zijn over wat een ‘passende’ en ‘niet-passende’ herbestemming van een monument is. De ‘tocht langs nieuw leven voor het cultureel erfgoed in Frankrijk' helpt bij het aanscherpen van het eigen oordeel.
Prof. dr. Nico Nelissen is emeritus hoogleraar van de Radboud Universiteit Nijmegen en voormalig stafdocent van de Academie van Bouwkunst Maastricht. Als voorzitter van meerdere welstands- en monumentencommissies heeft hij, naast zijn uitgebreide theoretische kennis, ook veel praktijkervaring opgedaan. Hij heeft onder andere comparatieve studies verricht van het monumenten- en welstandsbeleid in Europese landen. Hij is voorzitter van TOPOS, Architectuurcentrum Maastricht en bestuurslid van de Alliance Française Nijmegen. Voor nadere informaEe over zijn persoon zie zijn website www.niconelissen.nl
Verslag TOPOS-excursie naar Weert (foto's John Sondeyker)
TOPOS bracht op zaterdag 23 april 2022 een architectuur-excursie naar Weert. Ruim 40 deelnemers hebben kennis gemaakt met een stad die zeer veel op architectuurgebied te bieden heeft. Onder de bezielende leiding van Joke Jongeling en Thijs Hendrix werd een bezoek gebracht aan onder andere het stadhuis Weert (arch. Inbo), het voormalige stadhuis (nu: Museum W), de Sint Martinuskerk, het pand De Gruyter (arch. T. Wilschut), het Grand Café De Weerter Bazaar, het pand De Munt, de Muntpassage (arch. AGS en arch. Ger Rosier), de Birgihnessenabdij Maria Hart, en het voormalige Er werd een bustocht gemaakt langs de singels met onder andere: Dr. Schuperhuis (arch. Jos Wielders), Villa Walburg, Tiendschuur (Erfgoedhuis Weert) en kasteel Aldenborgh. Verder was er een bezoek aan de voormalige Minderbroederskerk en -klooster nu: verzorgingshuis (arch. Johan Kayser en Pierre Cuypers), de voormalige Franciscus van Assisikerk nu: Franciscus Huis (arch. Swinkels & Salemans; glas-in-lood Daan Wildschut), aan de voormalige pastorie, nu: Pierre Weegels Huis (arch. Pierre Weegels), de voormalige Onbevlekt Hart van Mariakerk (FaEmakerk), nu: Fatima Huis (arch. Pierre Weegels; mozaïek Hugo Brouwer), de woonbuurt Fatima (arch. Pierre Weegels), de Sint Jozefskerk (arch. Alphons Boosten) en het fameuze project De Lichtenberg (arch. Pierre Weegels).
Stadswandelingen n.a.v. TOPOS-Architectuurgids Maastricht NEXT
Speciaal voor in architectuur, stedenbouw, cultureel erfgoed en interieur geïnteresseerden verzorgt TOPOS Stadswandelingen n.a.v. de Architectuurgids Maastricht NEXT. Samen met groepen van 10-15 personen kunnen nadere afspraken worden gemaakt over het programma en de kosten. Aanvragen voor stadswandelingen (circa 2 uur) kunnen worden gedaan via onze website www.toposmaastricht.com
Wie denkt dat Maastricht op het gebied van stedenbouw en architectuur in het begin van deze eeuw stil heeft gestaan, vergist zich lelijk. Gedurende de afgelopen 25 jaar (1995-heden) is Maastricht heel duidelijk van gezicht veranderd, zonder dat het eigen karakter en de eigen aantrekkingskracht verloren zijn gegaan. De vele nieuwe invullingen en herbestemmingen hebben Maastricht een nieuwe, en herkenbare kwalitatieve impuls gegeven. Dat is de hoofdconclusie die men kan trekken uit de zo-even verschenen nieuwe architectuurgids.
De 400 pagina’s tellende, vuistdikke uitgave besteedt aandacht aan bezienswaardige nieuwe en herbestemde gebouwen die gedurende de afgelopen 25 jaar in Maastricht tot stand zijn gekomen. Het gaat om circa 250 projecten verspreid over de hele stad: van hotels, winkels, kantoren, woningen en appartementen tot bioscopen, sporthallen, onderwijsinstellingen, zorgcentra en ateliers. Het gaat om heel bekende projecten, zoals Céramique, Mosae Forum, Entre Deux, Sphinx-kwartier, Kruisherenhotel en Boekhandel Dominicanen; maar ook om talrijke minder bekende projecten waaronder Brasserie Bonhomme, Kiki’s Stocksale, V-House, Verpleeghuis Larisa, Restobar Mama en Manjefiek Malberg. Het boek is een vervolg op de eerdere TOPOS-Architectuurgids Maastricht die de periode 1875-1995 besloeg. Het nieuwe boek is een jubileum-uitgave van TOPOS, dat inmiddels al gedurende 30 jaar actief en constructief bijdraagt aan het architectuurdebat in Maastricht.
De projecten worden beschreven tegen de achtergrond van hun stedenbouwkundige context. In de beschrijvingen van de afzonderlijke projecten wordt behalve aan het achterliggende concept en de uiterlijke verschijningsvorm, ook aandacht besteed aan het materiaalgebruik, duurzaamheid en specifieke kenmerkende details. Het is een levendige beschrijving van de vele interventies die in de Maastrichtse plattegrond hebben plaatsgevonden, met één duidelijke conclusie: Maastricht is er weer een stuk mooier op geworden. Dat alles dankzij geïnspireerde opdrachtgevers, gekwalificeerde architecten en een ontvankelijke lokale overheid. Het boek is rijk geïllustreerd met boeiend fotomateriaal van vooraanstaande fotografen. Iedereen die betrokken is - of zich betrokken voelt - bij Maastricht kan zich laven aan dit prachtige overzichtswerk, dat eens te meer aantoont dat een stad nooit af is; ook Maastricht niet.
De Architectuurgids Maastricht NEXT is te bestellen bij het Architectuurcentrum TOPOS (www.toposmaastricht.com), dan wel te koop bij Boekhandel De Tribune of Boekhandel Dominicanen. Prijs € 30,- ISBN/EAN 978-90-831300-4-0
RTVMaastricht: 23 uitzendingen Architectuurgids Maastricht NEXT
De uitzendingen vinden plaats op maandag- en dinsdagavonden na het Journaal van 19.00 uur op RTVMaastricht:
Jaarboek Maastricht 2021
Op 18 maart jl. is het nieuwe jaarboek van Maastricht gepresenteerd, nummer 66 in een lange reeks over de recente stadsgeschiedenis. Stond Jaarboek 2020 nog vol met corona, Jaarboek Maastricht 2021 heeft een positiever thema gekregen: ‘Nao väöre, Maastricht leeft op’. Dit thema is vertaald in gesprekken met inwoners over herstarten na een slechte periode, over cafés die veel te lang gesloten waren en over de moeite die herstarten weer kost. De overname die de Tribunal in deze bijzondere tijd heeft meegemaakt en over de lange geschiedenis van café De Duke in de Koestraat. Maar ook komen de avondklok, de hoogzomer (met hoogwater), de vele demonstraties en het feit dat er geen carnaval gevierd mocht worden aan bod. Een beeldreportage laat zien hoe Maastricht steeds meer blokkeert: auto’s op de stoep, voetgangers noodgedwongen op de weg. Gesprekken met inwoners van verschillende buurten en nieuws uit de wijken van Maastricht zorgen ervoor dat er weer een nieuwe kraal aan de lange ketting van Maastrichtse jaarboeken geregen kan worden.
Jaarboek Maastricht 2021 (ISBN 978-90-73447-62-2, 184 p.)
Hoofdredacteur: Eric Wetzels
Te koop voor € 17,99 bij de boekhandel.
* TOPOS-TV: Maastricht & Architecten
In de rubriek 'TOPOS-TV: Maastricht & Architecten’ vindt u een aantal Youtube- filmpjes over Maastricht en over Maastrichtse Architecten . De moeite waard om eens te bekijken.
* Website TOPOS
Op onze website www.toposmaastricht.nl kunt u alle informatie vinden over bestuur en organisatie van TOPOS, als ook over onze activiteiten. Neem eens een kijkje op onze website en laat u verrassen door de veelheid en gevarieerdheid van onze activiteiten! U kunt TOPOS steunen door Vriend te worden van TOPOS (slechts Euro 25,= per jaar) of door TOPOS te sponsoren (vanaf Euro 250,= per jaar). Aanmelding, dan wel nadere informatie hierover bij n.nelissen@xs4all.nl
* TOPOS op Youtube
Kijk eens naar onze TOPOS-activiteiten op het filmpje: https://youtu.be/6gJvS0SskIg (Nieuwe Url !!!)
* TOPOS op Facebook
TOPOS heeft nu ook een Facebook link
TOPOS-lezingen erkend als bij- en nascholing voor architecten, stedenbouwkundigen, tuin- en landschapsarchitecten en interieurarchitecten. Door SBA (Stichting Bureau Architectenregister) zijn onze TOPOS-lezingen erkend als passende bij- en nascholing voor architecten, stedenbouwers, landschapsarchitecten en interieurarchitecten. Iedere lezing telt voor 2 uren; dus als u alle lezingen volgt, voldoet u aan de kwantitatieve en kwalitatieve eisen gesteld aan de bij- en nascholing. U moet zelf registreren welke lezingen u bijwoont en verder moet u vanaf 1 januari 2011 verplicht uw opdrachtgevers informeren over wat u aan bij- en nascholing hebt gedaan. Een reden te meer om naar de TOPOS-bijeenkomsten te komen!
* Sponsor of vriend van TOPOS
Wilt u sponsor worden van TOPOS, vraag dan naar de voorwaarden bij n.nelissen@xs4all.nl. Wij zorgen voor gerichte publiciteit onder een voor u uiterst relevante doelgroep! Bent u nog geen vriend van TOPOS, maak dan Euro 25,= over op rekeningnummer IBAN: NL27INGB0673964167 van Stichting TOPOS o.v.v. Vriend 2021. TOPOS is vooral voor u bedoeld!
Goed nieuws voor (potentiële) TOPOS sponsoren. Let op: TOPOS heeft de ANBI-status !!!
De Belastingdienst heeft TOPOS per 01 januari 2013 aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Dit betekent dat het bedrag dat u sponsort aan TOPOS fiscaal aftrekbaar is (zelfs voor een hoger dan het gesponsorde bedrag). Uw belastingadviseur weet hier het fijne van! Voor nieuwe sponsoren een reden te meer om zich bij TOPOS als sponsor aan te melden. Neem contact op met n.nelissen@xs4all.nl
Meld u aan voor de Nieuwsbrief bij: n.nelissen@xs4all.nl.
Sponsoren
De activiteiten van TOPOS worden mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van:
Hoofdsponsoren
Architecten aan de Maas - Maastricht / Rotterdam
Sponsoren
SATIJNplus Architecten Born
Architectenbureau van de Staay Maastricht
Quanjel bouwkundig advies en management
iNeX Architecten Maastricht
N-Architecten
3W real estate
DEDRIE architecten
AMA GROUP ASSOCIATED ARCHITECTS BV
Van der Werf & Nass bv
Ritzen Architecten
Frencken Scholl Architecten
Normandy Bar & Gourmet
Ir. B.G.J.J. Snelder architect BNA
Prof. Ir. Bert van Bunningen
Berichten voor de Nieuwsbrief toesturen aan n.nelissen@xs4all.nl